Czym są adaptogeny?

Po raz pierwszy nazwa „adaptogen” została sformułowana w 1940 roku. Lazarev, czyli uczony pochodzący ze Związku Radzieckiego opisał na czym polega działanie „Schisandra chinesis”. Jego badania opierały się na odkryciach innych radzieckich naukowców, którzy analizowali wpływ nasion i jagód tej rośliny na zwiększenie wydajności organizmu. Podstawowym zamiarem przeprowadzonych testów było podniesienie wydajności żołnierzy w czasie wojny. W latach 60 w ZSRR powstały specjalne grupy badawcze, mające na celu znalezienie najlepszych rozwiązań w tej dziedzinie. Projekt obejmował zbadanie wpływu poszczególnych substancji roślinnych na organizm ludzki. Przez 20 lat przeprowadzono blisko 1000 badań, co wskazuje na liczne dowody działania tych roślin na ciało człowieka.

Adaptogeny – definicja

Adaptogen to substancja, która ułatwia dostosowanie się organizmu do niesprzyjających warunków środowiska. Roślina taka zwiększa wydolność organizmu, chroniąc go przed stresem dzięki wspomaganiu właściwych funkcji organizmu z fizjologicznego punktu widzenia. Jest to trudne zadanie, gdyż stres wywołuje zmiany w OUN (ośrodkowym układzie nerwowym), poziomie hormonów i w systemie odpornościowym, sercowo-naczyniowym, a także żołądkowo-jelitowym.

Korzyści ze stosowania adaptogenów oraz ich działanie

Stymulacja ośrodkowego układu nerwowego:

  • poprawa wydolności fizycznej
  • zdolności poznawcze (uczenie się i zapamiętywanie)
  • Neuroprotekcyjne
  • Ochronne na wątrobę
  • Kardioprotekcyjne
  • Osłaniające żołądek
  • Stres oksydacyjny
  • Radioprotekcyjne
  • Przeciwmiażdżycowe
  • Rozszerzające naczynia krwionośne / hipotensyjne
  • Anty-hiperglikemiczne
  • Przeciwzapalne, przeciwalergiczne
  • Immunotropowe
  • Antydepresyjne
  • Anksjolityczne

Przykłady adaptogenów

Traganek (Astragalus membranaceus).Wywodzi się z Chin. Wymaga nasłoneczniena i piaszczystych gleb o niskiej zawartości azotu, wykorzystywane są jego korzenie. Ma właściwości: przeciwbakteryjne, odmładzające, przeciwpotne, wzmacniające serce i wątrobę oraz układ odpornościowy, wzmacniające płuca.

Ashwagandha (Withania somnifera). Występuje w suchym klimacie subtropikalnym w Indiach, Pakistanie i Sri Lance, oraz w klimacie umiarkowanym. Działanie antyrakowe, uspokajające, rozkurczowe, jako środek ściągający, moczopędne. przeciwzapalne, antyoksydacyjne, wzmacniające odporność.

Maczużnik chiński (Cordyceps sinensis). Występuje w Himalajach, Tybecie i Bhutanie. Zapobiega uzależnieniu od opioidów, anemii, jak również w leczeniu impotencji. Wspomaga leczenie gruźlicy, zapalenia płuc i chorób zakaźnych. Stosowany w białaczce, astmie, wspomaga wątrobę, odmładza organizm, obniża poziom cholesterolu, uspokaja i wzmacnia odporność.

Eleuterokok kolczasty (Eleutherococcus senticosus). W sprzyjających warunkach krzew rośnie do wysokości 2-2,5 metrów. Jest rośliną długowieczną. Wykorzystuje się kłącza i korzenie. Reguluje przemianę tłuszczów i działa zapobiegawczo na stłuszczanie serca, wątroby oraz nerek. Ma właściwości stymulujące odporność ,przeciwzapalne, antyoksydacyjne i detoksykujące. Poprawia pamięć i koncentrację, pobudza OUN, zmniejsza zmęczenie i znużenie, zmniejsza senność, depresję i lęki, antyglikemiczny i hipotensyjny, zwiększa wydolność organizmu.

Lukrecja gładka (Glycyrrhiza glabra). Korzenie. Działa na drogi oddechowe, wspomaga leczenie wątroby i żołądka, obniża ciśnienie krwi. Silnie wiąże wodę w skórze i bardzo dobrze oddziałuje na cerę, leczy łuszczycę i atopowe zapalenie skóry (AZS).

Żeń-szeń (Panax ginseng). Likwiduje zmęczenie, wzmacnia odporność, pobudza OUN, zwiększa wydolność organizmu, opóźnia procesy starzenia, działa na pamięć i koncentrację, chroni wątrobę, obniża poziom cholesterolu oraz glukozy we krwi, zwiększa popęd seksualny, działa antykancerogennie (antyrakowo).

Różeniec górski (Rhodiola rosea). Występuje w Polskich górach i jest rośliną chronioną. Działa przeciwdepresyjnie, uspokajająco i wspomaga leczenie migreny, reguluje ciśnienie, słuch, wzrok, wspiera funkcje seksualne organizmu.

Cytryniec chiński(Schizandra chinensis). Liście, nasiona i owoce. Ma dużą zawartość witaminy C, wspiera odporność, wzmacnia układ nerwowy, spowalnia starzenie organizmu, działa przeciwmiażdżycowo, przeciwdepresyjnie, chroni wątrobę, zwiększa odporność na stres.

Podsumowanie

Mechanizm działania adaptogenów nie został nadal zbyt dobrze poznany, jednak wiadomo, iż mają one korzystny wpływ na ludzki organizm i stanowią doskonałą alternatywę dla tradycyjnych farmakologicznych środków leczniczych dostępnych na receptę, a do tego są nieszkodliwe dla zdrowia, gdyż są w pełni naturalne. Być może w przyszłości będą głównymi środkami terapeutycznymi w leczeniu wielu schorzeń cywilizacyjnych.

Źródła:
[1] Effects of Adaptogens on the Central Nervous System and the Molecular Mechanisms Associated with Their Stress—Protective ActivityAlexander Panossian* and Georg Wikman, Pharmaceuticals (Basel). 2010 Jan; 3(1): 188–224.
[2] Adaptogeny korygujące reakcję organizmu na stres i zaburzenia homeostazy -pomocą w prewencji chorób cywilizacyjnych, Dr n.med.Barbara Dąbrowska-BernsteinLek. med. Marlena Moskalik, Dr n. ekon. lek. med. Dorota Wydro